Dankzij Oogappels wordt ‘onbekende parel’ Amersfoort weer wat bekender

„Je kan wel zien: dit is absoluut geen mannenwereld meer”, lacht regisseur Will Koopman (66), wijzend op de vele jonge vrouwen in de crew, die is neergestreken op de oude, ommuurde Rooms Katholieke Begraafplaats in het centrum van Amersfoort. De parkeerplaats staat bomvol en was vanochtend nog geheel leeg – aan de oproep op de gele borden hier niet te parkeren ‘i.v.m. filmopname’ is massaal gehoor gegeven. Aan een van de paden op de begraafplaats ligt een graf dat er normaal niet ligt: dat van Wende, het overleden dochtertje van Marcel en Carola, een van de echtparen uit de tv-serie Oogappels. Actrices Eva Van der Gucht (Carola) en Loes Luca (Carola’s moeder) hurken bij het graf. „En…. Actie!”, klinkt het.

De opnames zijn voor het vijfde seizoen van de populaire tv-serie over vier gezinnen met puberkinderen, vanaf woensdag wekelijks te zien op NPO1. Het worstelen van de ouders met de opvoeding van de zich steeds meer van hen los makende pubers en alle toestanden die dat soms met zich meebrengt is nu eens hilarisch, dan weer verontrustend of ontroerend – en mede vanwege de herkenbaarheid onder zowel ouders, grootouders als pubers een groot succes. De cast bestaat uit grote namen; zo spelen Ramsey Nasr en Malou Gorter een verrukkelijk ex-echtpaar.

Will Koopman, eerder succesvol met series als Gooische Vrouwen, Divorce en Baantjer en diverse speelfilms, loopt regelmatig van haar regisseursstoel bij de monitor naar het graf om aanwijzingen te geven. Weer vanuit haar stoel: „Ja, goed hoor. Nu nog iets closer op Loes inrijden.” Tijdens het ombouwen zet ze een gigantische nieuwe bril op. Hilariteit bij de crew. „Heb je er ook ruitenwissers bij?” Daarna zit ze weer geconcentreerd met haar neus bijna op het beeldscherm en de koptelefoon ondersteboven tegen één oor gedrukt. „Ja, héél goed!” roept ze. „We gaan naar huis.”

Daarmee bedoelt Koopman de volgende locatie waar deze dag geschoten gaat worden: het huis van ‘de ouders van Carola’ in de Stephensonstraat. Even later rijdt een lange karavaan van auto’s, busjes en vrachtwagens inclusief cateringkar door het Leusderkwartier met jaren 30-huizen. In de auto vertelt assistent opnameleider Maartje van Huijstee (28) dat omwonenden van tevoren zijn gewaarschuwd middels bewonersbrieven. „Het staat natuurlijk wel een paar uur helemaal vol met wagens, en we vragen bijvoorbeeld om niet in de tuin te werken als wij er zijn.” Maar veel mensen willen maar wat graag meewerken, vertelt ze. „Dan hadden ze die gele borden al zien staan en zeggen ze: ‘We hóópten al dat het Oogappels was!’ Het leeft echt in Amersfoort.”

Onbekende parel

Wat opvalt tijdens zo’n dagje meedraaien op de set is dat de meeste acteurs en crewleden de stad Amersfoort tót Oogappels niet tot nauwelijks kenden. Veelvuldig hoor je desgevraagd dat men geen idee had dat de binnenstad zo mooi was.

Heel herkenbaar, zegt Guido de Graaf van de plaatselijke VVV. „Mensen spreken wel van ‘de onbekende parel’ van Nederland.” Al weten de laatste jaren steeds meer mensen, zeker ook buitenlandse toeristen, de stad te vinden, vertelt hij. „Ik vraag bezoekers altijd hoe ze op Amersfoort kwamen. En dan blijkt bijvoorbeeld dat de stad op een Amerikaanse website in de top-10 van ‘must-sees in Holland’ staat. Amersfoort is in het buitenland bekender dan in Nederland, lijkt het wel.” Hoe komt dat? „Kijk, Brabantse steden en studentensteden als Leiden worden door Nederlanders automatisch geassocieerd met gezelligheid”, zegt hij. „En Zwolle heeft bijvoorbeeld De Fundatie, Deventer de boekenmarkt… onze musea zijn prachtig, maar onbekender.”

Een andere verklaring is dat „met name in Amsterdam” het beeld van ‘suffe provinciestad’ nogal hardnekkig is, zegt De Graaf. „Dat horen we nog weleens terug, dat mensen dat beeld hadden vóór ze hier met eigen ogen zagen hoe leuk het is. En vroeger wás het hier ook wat bedaarder allemaal. Maar dan hebben we het wel over dertig jaar geleden. Ik weet als geen ander hoeveel erbij gekomen is sindsdien. Nu is het een bruisende stad met veel cultuur.” Bruisend op een leuke manier, benadrukt hij. „Laatst stonden hier Engelsen: ‘My God, Amsterdam was so busy, so crowdy!’ Die vonden het hier een verademing.”

Postbode

Al snel is het in de Stephensonstraat een drukte van belang. Op de stoep kijken groepjes bewoners geamuseerd toe. Postbode Kees van Pagee (60) loopt langs. Hij maakte het al vaak mee dat ze liepen te filmen terwijl hij met de post voorbij liep, vertelt hij. „Zo leuk. In de Ballot Buysstraat ook weleens.” Iedereen die hij spreekt erover is positief, vertelt hij. „Tof dat ze dit in onze stad doen. Het is ook een hele mooie buurt, dat ze hier filmen kan ik me wel voorstellen.” Oogappels is „de beste citymarketing die je kunt bedenken”, zegt hij stellig. „Beter dan zo’n tonnen kostend evenement als The Passion [het EO-evenement vond hier plaats in 2016]. Met dit zet je je veel beter op de kaart, ook door de continuïteit en de herkenbare woonomgeving. En de gemeente hoeft hier niets voor te doen.”

Die gratis citymarketing is te danken aan regisseur Will Koopman, die voor haar nieuwe serie een geschikte locatie zocht en „nu eens niet wéér Amsterdam” wilde. Amersfoort bleek ideaal omdat er zoveel verschillen vlak bij elkaar te vinden waren: sociale huur, luxe villa’s, huizen voor middeninkomens, bos: alles op korte afstand van elkaar. Wég was ze bovendien van de historische binnenstad, en ook van de gemoedelijke sfeer die ze tegenkwam. „In Amsterdam krijg je soms een middelvinger, hier reageren mensen enthousiast en vriendelijk als de straat wordt afgezet voor opnames.” Ze ervoer de stad als een ontdekking, zei ze. „Wat mij betreft is Amersfoort echt the place to be.”

In het inmiddels bomvolle huis aan de Stephensonstraat zit Ilse van der Veen (38) achter in de huiskamer naast een kleine monitor. Zij is ‘focuspuller’: „Ik stel scherp met een knop.” Al vanaf het eerste seizoen is ze onderdeel van de crew. „Je merkt verschil met het begin, tijdens het eerste seizoen kende nog niemand Oogappels, nu blijven mensen veel meer staan: ‘O, leuk, Oogappels!’ En ze kennen de personages nu ook. ‘Hee, Merel!’ hoor je dan. Je merkt dat het heel erg leeft in de stad.”

Na de woonkamerscène verhuist de vele apparatuur richting keuken: daar staat de tafel waar de ‘ouders van Carola’ (Peter Bolhuis en Loes Luca) recht in de camera nog enkele wijze woorden spreken – een vondst waarmee elke aflevering, met wisselende ‘grootouders’, wordt begonnen en afgesloten. Terwijl de kamer wordt omgebouwd laat Will Koopman de uitgeschreven decoupage zien. Vorige zomer had ze die al af, vertelt ze. „Ik heb de scènes compleet in mijn hoofd zitten en zie het dan ook direct als er iets niet goed is.” Daar is aan deze keukentafel geen sprake van: „Meteen goed. En door!” Na de volgende scène: „En nu heel langzaam uitrijden want dit is het slot van de aflevering.”

Tattoo met stadsgezicht

Twee dagen later. In alle vroegte vult de tot dan toe lege Hof, het grootste plein in de binnenstad, zich met de Oogappels-entourage. In logement De Gaaper reageert uitbater Ramon Berends opgetogen als hij hoort waar die onverwachte drukte voor is: de opnames vinden plaats bij Nul33, een koffietent net om de hoek. Hij is er trots op: „Ik ben hier niet eens geboren, maar dit is zo’n geweldige stad.” Hij toont zijn arm met een tatoeage rondom van een Amersfoorts stadsgezicht met de Onze Lieve Vrouwentoren. Zelf woont hij pal naast het huis dat in eerdere seizoenen een rol speelde in de serie: het voormalige woonhuis van Tim (Jeroen Spitzenberger) en Dina (Sam Ghilane) met zoon Max (Ciraj Amalal). „Ik zag de acteurs weleens langslopen, in badjas, haha. En allemaal lampen voor het huis.”

Dat huis, vlakbij de Hof, is welbekend bij Inge Vos (44), die met haar man namens de Amersfoortse Gidsen rondwandelingen leidt. „Geen speciale Oogappels-tours hoor, maar we komen wel langs locaties uit de serie en dat benoemen we dan ook.” Veel mensen herkennen die plekken ook zelf al, vertelt ze. „Van mensen die pubers hebben kennen de meesten Oogappels wel. En dan zie je dat de ene helft van de groep aan de andere helft gaat uitleggen dat die serie zo leuk is en dat ze die absoluut terug moeten kijken”, lacht ze.

Jeroen Spitzenberger komt aanlopen over het plein, met verwaaid hoofd. Hij stapt direct in de kledingbus. In badjas staat hij even later met koffie onder de tent van de catering. Spitzenberger woont zelf nabij Amsterdam en vindt dit een erg leuke stad, vertelt hij. „Een soort uitvergrote versie van Haarlem. Tussen stads- en dorpsgevoel in. Als ik zo door die straatjes loop valt me op dat de mensen erg vriendelijk zijn.” Als de opgerolde mouwen van zijn spijkeroverhemd zijn vastgeniet en ‘Dina’ (Sam Ghilane) haar hippe laarsjes aan heeft, volgt de repetitie in Nul33, samen met Tims ex-vrouw Merel. Koopman zit geconcentreerd achter de monitor. Malou Gorter, als de geërgerde Merel: „Tim, je kunt lullen als Brugmans, maar…” Koopman: „Stop! Het is BrugMAN.” „Shit.” Gelach.

Bij vertrek zegt Gorter dat haar opvalt dat hier zoveel gezellige pleinen zijn. „Het is een hele gemengde, en volgens mij ook progressieve stad. Veel cultuur ook.” Eva Van der Gucht vertelt dat ze theater De Flint wel kende, „maar ik kwam hier eigenlijk nooit, in alle eerlijkheid. Ik vind het echt heel leuk, de mensen zijn heel verwelkomend. Het is anders dan in Amsterdam, op een fijne manier heel gemoedelijk.” Bracha van Doesburgh, die de ietwat neurotische alleenstaande moeder Fabie speelt, vult aan: „Ik vind het vooral ook een hele móóie stad, echt een ontdekking.”

„Dat horen we dus vaak”, zegt de wethouder toerisme en recreatie, Rutger Dijksterhuis (44). „Het heeft ook te maken met de aard van de Amersfoorter, die trots is op zijn stad, maar er niet mee te koop loopt. Dus tegen mensen die zich zo verbazen over de schoonheid van de stad, zeggen wij: logisch dat je het niet wist, want we schreeuwen het niet van de daken.” En dat maakt „dat we weliswaar een gestage groei hebben maar dat het niet echt uit de klauwen loopt”. Oogappels zet de stad de laatste jaren wel meer op de kaart, zoals eerder ook The Passion deed. Kijk, toeristen zijn op zich „hartstikke welkom”, zegt Dijksterhuis, „maar het is voor de gemeente niet een doel op zich om bepaalde toeristentargets te halen, om groei te realiseren.” Liever geen rolkoffertjes op de stenen zoals in Amsterdam: „Het mag niet zo zijn dat onze inwoners de downside van toerisme gaan ervaren.”

Ghetto

Terug naar de set. Na de laatste opnames in het koffietentje vertrekt de stoet naar de laatste locatie van vandaag: een flat net buiten het centrum. Het ruikt er naar exotische eettentjes. Op de stoep staat een groep Nederlands-Marokkaanse jongens te kijken naar de snel vollopende parkeerplaatsen. Enkelen van hen kennen Oogappels wel. „Komen ze nou ook het ghétto filmen?” grapt eentje. De rest roept lachend dat hij „niet zo negatief” moet doen.

Een paar meter verder is een van de crewmembers in de weer met grote kabels. Hij vertelt dat ook hier weer iedereen zijn auto vanochtend netjes ergens anders had geparkeerd. „Geen énkele wanklank gehoord.”